برج طغرل تهران که می‌تواند با نور خورشید زمان را نشان دهد، یادگاری شگفت‌انگیز از دوران سلجوقیان و فراتر از یک سازه تاریخی ساده است. طراحی دقیق و معماری هوشمندانه برج طغرل در تهران باعث شده تا این برج به نوعی ساعت آفتابی تبدیل شود که زمان را تنها با بازی نور و سایه مشخص می‌کند، اما این تمام ماجرا نیست.

رازهایی در ساختار این برج نهفته که حتی امروزه هم ذهن بسیاری از معماران و تاریخ دوستان را به خود مشغول کرده است. در این مطلب از  مجله گردشگری نوین تراول، قصد داریم به صورت کامل پرده از رازهای این برج اسرارآمیز که از تاریخی‌ترین جاهای دیدنی ایران است برداریم.

در مجله گردشگری نوین تراول بیشتر بخوانید:‌

• راهنمای نقشه مترو تهران
• جاهای دیدنی تهران در پاییز
• معرفی جاهای دیدنی تهران در زمستان

برج طغرل تهران کجاست؟

آیا تا به حال گذرتان به شهر ری افتاده است؟ اگر چنین باشد، شاید در میان شلوغی و تاریخ کهن این منطقه، برج طغرل را دیده باشید؛ بنایی که در آرامش باغ‌های نزدیک ابن‌بابویه پس از گذشت قرن‌ها همچنان پابرجا است. این برج یکی از مهم‌ترین آثار معماری ایران است که نه‌تنها به‌عنوان یک بنای تاریخی شناخته می‌شود، بلکه رازهایی از دانش و هنر کهن ایرانی را در دل خود جای داده است.

ارتفاع برج طغرل در تهران، حدود 20 متر است و گفته می‌شود با طراحی دقیقش به‌گونه‌ای ساخته شده که علاوه بر کارکردهای نجومی و علمی، انعکاس صدا را نیز در خود تقویت می‌کند .

آدرس برج طغرل: ‌شهرری، شرق آرامگاه ابن بابویه، محله ظهیرآباد (مسجد)، خیابان نبی پور.

لوکیشن برج طغرل روی نقشه گوگل

رزرو بلیط هواپیما

تاریخچه برج طغرل تهران

برج طغرل تهران، با قدمتی نزدیک به ۹۰۰ سال به نام طغرل بیک، بنیان‌گذار سلسله سلجوقیان، شناخته می‌شود و نمادی از عظمت و دانش دوران سلجوقی است. این سازه باشکوه با بهره‌گیری از مصالحی چون خشت خام، آجر و ساروج ساخته شده است. برج تاریخی سلجوقی به گونه‌ای طراحی شده است که در گذر زمان، در برابر زلزله‌ها و شرایط سخت اقلیمی همچنان استوار و پابرجا باقی مانده است.

زمان ساخت این بنا به قرن ششم شمسی بازمی‌گردد و معماری آن علاوه بر استحکام، کاربردهای علمی نیز داشته است. گفته می‌شود برج طغرل می‌توانست به‌عنوان یک ساعت آفتابی عمل کند و سایه‌اش زمان را نشان دهد. این اثر تاریخی در کنار دیگر جاهای دیدنی تهران مثل آرامگاه ابن بابویه، حرم عبدالعظیم حسنی و آتشکده ری قرار دارد که جذابیت آن را برای گردشگران دوچندان می‌کند.

در دوران سلجوقی، ایران به‌عنوان یکی از قدرتمندترین و وسیع‌ترین سرزمین‌ها در جهان اسلام شناخته می‌شد. این دوران، پر از شکوفایی فرهنگی و اقتصادی بود که باعث رشد و توسعه چشمگیر شهرها و ساخت بناهای عظیم و ماندگار در سراسر کشور شد. برج طغرل، یکی از این آثار تاریخی است که به‌عنوان نمادی از شکوه و عظمت آن دوره شناخته می‌شود. این برج با ارتفاع ۲۰ متر، تنها یک شاهکار معماری نیست بلکه بخشی از هویت فرهنگی و تمدنی ایران‌زمین را به نمایش می‌گذارد.

جالب است که برج طغرل در گذشته کاربردهای متعددی داشته است. یکی از نقش‌های مهم آن به‌عنوان راهنمایی برای کاروان‌های جاده ابریشم بود. در آن زمان، کاروان‌ها و تاجران خسته که از شرق به غرب یا بالعکس در حرکت بودند، می‌توانستند با روشن کردن آتشی بر فراز برج، مسیر خود را پیدا کنند. این امر باعث می‌شد که برج طغرل نه تنها به‌عنوان یک سازه معماری، بلکه به‌عنوان یک نقطه مهم راهیابی و هدایت در مسیرهای تجاری و مسافرتی نیز ایفای نقش کند.

معماری برج طغرل تهران

برج طغرل نه‌فقط به‌دلیل طراحی منحصربه‌فردش، بلکه به‌خاطر جزئیات دقیق و خلاقانه‌ای که در ساخت آن به‌کار رفته، نمونه‌ای برجسته از هنر معماری سلجوقی است. این برج با ارتفاع ۲۰ متر و طراحی استوانه‌ای، از بیرون شکل یک ستاره ۲۴ پر و از داخل شکل دایره‌ای دارد. این الگوی ستاره‌ای 24 پر علاوه بر جنبه‌های زیباشناختی، به عملکرد ساعت آفتابی آن کمک کرده و درک عمیق معماران از ریاضیات و هندسه را نشان می‌دهد.

یکی از نکات جالب درباره این بنا، بهره‌گیری از اصول آکوستیک در طراحی آن است. اگر در مرکز برج ایستاده و صحبت کنید، صدای شما به‌طور واضح به تمام بخش‌های داخل برج منتقل می‌شود. این ویژگی احتمالاً برای انجام مراسم یا انتقال پیام در داخل برج طراحی شده است.

ساختار برج شامل دیوارهای سه‌لایه‌ای است که با فاصله از یکدیگر قرار دارند و این طراحی منحصربه‌فرد نه‌تنها به استحکام بنا افزوده بلکه به کمک هواکش‌های کوچک از ایجاد رطوبت در مصالح جلوگیری کرده است. در دو سوی برج، سردرهای شمالی و جنوبی قرار دارند که دقیقا روی خط نصف‌النهار ساخته شده‌اند. این ورودی‌ها با قوسی‌های متقارن و کتیبه‌های سنگی تزئین شده‌اند که اگرچه بخش‌هایی از آن‌ها امروزه از بین رفته، اما همچنان نشانی از شکوه گذشته را در خود دارند.

بلیط هواپیما داخلی بلیط هواپیما خارجی

در داخل برج، پلکانی مارپیچ وجود دارد که به بالای برج منتهی می‌شود. این طراحی کاربردی نه‌تنها کاربری برج را افزایش داده، بلکه به جذابیت آن نیز افزوده است. طاق‌های آجری و فضاهای خالی اطراف برج، با دقتی چشمگیر ساخته شده‌اند و هریک نقشی در تقویت استحکام و زیبایی بنا دارند. جالب است بدانید که برج طغرل شباهت‌هایی به برج مهماندوست دامغان دارد، اما در عین حال ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را نیز حفظ کرده است.

طراحی پایه‌های برج نیز به‌شکلی بوده که فشار وزن بنا به‌طور یکنواخت تقسیم شود، امری که نقش مهمی در پایداری برج در برابر زلزله‌های متعدد منطقه داشته است. این سازه تاریخی، نشان از هنر بی‌بدیل معماران ایرانی دارد که توانسته‌اند بنایی را خلق کنند تا پس از ۹ قرن همچنان استوار و الهام‌بخش باشد.

یکی از بناهای تاریخی ایران که معماری مشابهی با برج طغرل دارد، برج گنبد قابوس در استان گلستان است. این برج که به‌عنوان بلندترین برج آجری ایران شناخته می‌شود، همانند برج طغرل از معماری خاص و منحصر به‌فردی بهره می‌برد و قدمتی 1000 ساله دارد. اگر قصد دارید از این جاذبه تاریخی و دیگر دیدنی‌های ایران بازدید کنید، با تهیه بلیط پرواز داخلی از نوین تراول، می‌توانید سفری راحت و مقرون به صرفه داشته باشید.

سازنده برج طغرل تهران

این برج یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی تهران است که به دستور پادشاه سلجوقی، طغرل بیک، ساخته شد. اسدالله مراغه‌ای سازنده برج طغرل، معمار برجسته‌ای بود که توانست ترکیب بی‌نظیری از هنر و مهندسی را در طراحی این برج به نمایش بگذارد. او با تسلط به فنون معماری و دانش خود، برج طغرل را نه‌تنها به‌عنوان یک بنای آرامگاهی، بلکه به‌عنوان یک اثر معماری شاخص در دوره سلجوقیان طراحی کرد.

• بیشتر بخوانید:‌همه چیز درباره موزه هنرهای معاصر تهران

درخواست ویزا

کاربری برج طغرل تهران

برج طغرل تهران، نمادی از تاریخ و فناوری باستانی ایران است که کاربردهای مختلفی در دوران خود داشته و در هرکدام نقش خاصی ایفا می‌کرد. این برج، علاوه بر جذابیت‌های معماری خود، در دوران گذشته برای مردم و مسافران کارکردهای حیاتی و متعددی داشت که می‌توان آن‌ها را در چند بخش مورد بررسی قرار داد.

راهنمای مسافران جاده ابریشم

یکی از برجسته‌ترین کاربردهای برج طغرل تهران در دوران گذشته، نقش آن به‌عنوان یک چراغ راهنما برای مسافران جاده ابریشم بود. در زمان‌های گذشته، زمانی که مسافران با اسب و درشکه سفر می‌کردند، این برج به‌عنوان یک نقطه راهبری برای کاروان‌ها و بازرگانان عمل می‌کرد.

در شب‌های تاریک، شعله‌های بزرگی که بر بالای برج طغرل تهران روشن می‌شد، از فاصله‌های دور قابل مشاهده بود و مسافران را در مسیر درست هدایت می‌کرد. این ویژگی برج نه‌تنها در ایمنی مسافران نقش داشت، بلکه به آن‌ها کمک می‌کرد تا مسیر درست را در شب‌های طولانی شناسایی کنند و از اشتباهات و خطرات احتمالی جلوگیری نمایند.

رصد آسمان و ستارگان

یکی از مهم‌ترین کاربری‌های این برج به عنوان رصدخانه در دوران گذشته بوده که بام برج طغرل به‌عنوان محل مشاهده و ستاره‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گرفت. در طراحی این برج توجه زیادی به نیاز ستاره‌شناسان شده بود. برای مثال، راه پله‌ای به‌طور خاص برای دسترسی به بام برج وجود داشت که از طریق دری چوبی به نام بادرو به آن راه پیدا می‌کردند.

این راه پله‌ها و بادرو برای دیدبانی آسمان و رصد اجسام آسمانی بسیار مناسب بودند. متاسفانه، در دوره قاجار این بخش‌های برج به مرور زمان از بین رفته‌اند، اما در گذشته این سازه‌ها به‌طور قابل توجهی به علم و دانش کمک می‌کردند.

• بیشتر بخوانید: راهنمای بازدید از برج میلاد تهران

آرامگاه

برج طغرل نه‌تنها آرامگاه طغرل سلجوقی و مادرش بوده، بلکه به‌عنوان آرامگاه بسیاری از فرزانگان و دانشمندان دوره سلجوقی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این بنای برج به‌عنوان یک گرامیداشت برای علم و اندیشمندان آن دوران ساخته شده بود تا یاد آن‌ها در طول تاریخ حفظ شود.

پژواک و اکوی طبیعی

یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب برج طغرل تهران، خاصیت پژواک آن است. دیوارهای داخلی برج با سوراخ‌ها و حفره‌هایی منظم ساخته شده‌اند که باعث بازتاب صداها به شکلی خاص می‌شود. این ویژگی باعث می‌شد هر صدایی که از داخل برج منتشر می‌شد، چندین بار پژواک پیدا کرده و به گوش شنونده بازگردد.

این پدیده طبیعی که به‌طور ناخودآگاه در دل تاریخ و معماری برج جاودانه شده، به یکی از تجربیات خاص برای بازدیدکنندگان تبدیل شده است. بسیاری از گردشگران از این تجربه لذت می‌برند و این ویژگی خاص برج طغرل را به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های آن به یاد می‌آورند.

زیستگاه کبوتران

برج طغرل تهران به‌عنوان یک سازه باستانی تنها یک بنای تاریخی نیست بلکه به‌عنوان یک زیستگاه برای کبوتران نیز عمل می‌کند. دیوارهای داخلی برج، که به شکلی منظم حفره‌دار هستند، مکانی ایده‌آل برای لانه‌سازی این پرندگان فراهم کرده‌اند. وجود کبوتران در این فضا، برج را به یک محیط زنده و پرجنب‌وجوش تبدیل کرده و صدای بال‌زدن پرندگان و آواز آن‌ها، فضایی دل‌انگیز و آرامش‌بخش به آن بخشیده است.

محیط و فضای اطراف برج

برج طغرل تنها به خاطر خودش نیست که جذابیت دارد، بلکه محیط اطراف آن نیز به‌عنوان یک فضای آرام و زیبا شناخته می‌شود. باغ و فضای سبز اطراف برج، محیطی دل‌نشین برای استراحت و تفریح بازدیدکنندگان فراهم کرده است. در این فضا، دو درب چوبی قدیمی با طراحی خاص خود توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کنند.

کوبه‌های چوبی قدیمی (در کوب فلزی خانه‌های قدیمی که برای در زدن استفاده می‌شد)‌ که صدای خاصی دارند، بازدیدکنندگان را به یاد دوران باستان می‌اندازند. این درب‌ها و فضای اطراف برج، به بازدیدکنندگان فرصتی برای غرق شدن در تاریخ و فرهنگ ایران می‌دهند و آن‌ها را از دنیای پرهیاهوی امروزی دور می‌کنند.

• بیشتر بخوانید: بهترین کافه های تهران

ساعت آفتابی برج طغرل تهران

ساعت آفتابی برج طغرل تهران یکی از جالب‌ترین و منحصربه‌فردترین ویژگی‌های این اثر تاریخی است. این ساعت آفتابی به‌طور هوشمندانه‌ای در طراحی برج گنجانده شده است و امکان محاسبه زمان را با تغییرات تابش نور خورشید در طول روز فراهم می‌کند.

۲۴ کنگره‌ای که به‌طور منظم در اطراف برج طغرل قرار گرفته‌اند، به‌طور خاص برای نشان دادن گذر زمان طراحی شده‌اند. زمانی که آفتاب از شرق طلوع می‌کند، اولین کنگره به تدریج با نور خورشید روشن می‌شود و با گذشت زمان، کنگره‌های بیشتری روشن می‌شوند.

اگر یک ساعت از طلوع خورشید گذشته باشد، یک کنگره کامل روشن می‌شود و این روند ادامه می‌یابد تا زمانی که خورشید به بالاترین نقطه در آسمان برسد. در این لحظه، سایه‌ای که از بالای درب ورودی برج ایجاد می‌شود، دقیقاً بالای سردر قرار می‌گیرد و این علامت آشکاری از رسیدن به زمان ظهر است.

جالب‌تر آنکه در زمستان، خورشید با زاویه پایین‌تری تابیده و دقیقاً از درب جنوبی برج عبور می‌کند و به‌طور مستقیم به درون برج می‌تابد. بعدازظهر، همان‌طور که خورشید به سمت غرب می‌رود، کنگره‌های غربی برج شروع به روشن شدن می‌کنند و باز هم می‌توان با دقت، زمان باقی‌مانده تا غروب را محاسبه کرد.

این ساعت آفتابی نه‌تنها ابزار دقیقی برای اندازه‌گیری زمان در گذشته بوده، بلکه اکنون نیز به‌عنوان یک شاهکار معماری و علمی شناخته می‌شود.

ویژگی‌های برج طغرل

برج طغرل نه‌تنها یک بنای تاریخی با ویژگی‌های معماری خاص است، بلکه نمادهای فرهنگی و هنری ایرانی نیز در طراحی آن به‌طور هوشمندانه گنجانده شده‌اند. یکی از این نمادهای برجسته، شیر است که در فرهنگ ایرانی به‌عنوان نمادی از قدرت، شجاعت و اصالت شناخته می‌شود. در نمای بیرونی برج طغرل، ۲۴ کنگره طراحی شده‌اند که اگر روبه‌روی درگاه برج ایستاده باشید، به‌طور قابل توجهی شکل یک شیر با دهانی باز در مقابل شما ظاهر می‌شود.

ویژگی‌های دیگر این نماد شیر در برج طغرل شامل دهان شیر، دندان‌های آن و قسمت مثلثی شکل بالای درب هلالی برج است که به شکلی زیبا و دقیق، مشابه فروریختگی و بینی شیر طراحی شده است. جالب‌تر اینکه در بالای برج، دو کنگره به‌طور خاص شبیه چشم‌های شیر طراحی شده‌اند که باعث تاکید بیشتر بر این نماد می‌شود.

علاوه بر این، در سنگ‌فرش شمالی برج طغرل، درست جلوی در هلالی برج، جای پای یک گربه‌سان به‌طور واضح قابل مشاهده است که به‌نوعی ارتباط نزدیکی با شیر و نماد آن در فرهنگ ایرانی دارد. این جزئیات نمادین در برج طغرل نه‌تنها به زیبایی آن افزوده است، بلکه عمق فرهنگی و تاریخی این بنا را به‌خوبی به نمایش می‌گذارد.

• بیشتر بخوانید:‌ همه چیز درباره باغ فردوس تهران

در برج طغرل چه کسی دفن شده است؟

در مورد اینکه چه کسی در برج طغرل تهران دفن شده، نظریات مختلفی وجود دارد که همچنان محل بحث میان تاریخ‌نگاران است. برخی محققان از جمله «فارق سومر» بر این باورند که این برج آرامگاه «سلطان طغرل بیک سلجوقی»، پادشاه معروف سلجوقی بوده که به این نظریه در کتاب‌هایی مانند مجمل‌التواریخ نیز اشاره شده است. در مقابل، برخی مورخان مانند عبدالجلیل رازی، این برج را محل دفن «خلیل سلطان»، فرزند تیمور لنگ می‌دانند.

همچنین برخی عقیده دارند که سلطان طغرل به منظور پنهان کردن محل دفن خود از دست دشمنان، در دیوار برج دفن شده است. علاوه بر این، تاریخ‌نگار معاصر، سید محمد محیط طباطبایی، برج طغرل را آرامگاه «ابراهیم خواص» معرفی کرده و خود او نیز در جوار این برج به خاک سپرده شده است.

مرمت های برج طغرل

برج طغرل در طول تاریخ چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. اولین مرمت آن در سال ۱۳۰۱ هجری قمری و در دوران ناصرالدین شاه انجام شد. این بازسازی که به دستور شاه و با نظارت صدراعظم امین‌السلطان صورت گرفت، با تلاش ابوالحسن خان معمارباشی انجام شد. هدف اصلی آن حفظ برج از خطر نابودی بود، هرچند که در این فرایند برخی از ظرافت‌های قدیمی و کتیبه‌های کوفی برج از بین رفت.

مرمت بعدی در نیمه دوم سال ۱۳۷۷ آغاز و در زمستان ۱۳۷۹ به پایان رسید. بعدها نیز با هدف تبدیل محوطه برج به یک مجموعه فرهنگی، امکاناتی شامل فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران به آن اضافه کردند.

• بیشتر بخوانید:‌ راهنمای کامل خرید و گشت‌وگذار در بازار بزرگ تهران

آدرس برج طغرل

حالا بیایید ببینیم برج طغرل کجای تهران است. این برج تاریخی در منطقه شهرری، خیابان ابن بابویه و روبه‌روی سردر شرقی آرامگاه ابن بابویه واقع شده است.

نحوه دسترسی به برج طغرل

برای دسترسی به برج طغرل تهران، شما می‌توانید از این دو روش استفاده کنید:

• خودرو شخصی: کافی است از بزرگراه امام علی به سمت شهرری حرکت کنید و از خروجی ابن بابویه وارد خیابان تقی پور شوید؛ برج طغرل در سمت راست شما قرار دارد.
• مترو: خط یک مترو تهران که به سمت بهشت زهرا می‌رود، شما را به ایستگاه شهر ری خواهد رساند. پس از خروج از ایستگاه، می‌توانید از تاکسی یا اتوبوس برای رسیدن به برج طغرل استفاده کنید.

اگر ساکن ایران هستید و می‌خواهید برای بازدید از این برج به تهران بروید، می‌توانید با خرید بلیط هواپیما داخلی از نوین تراول در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید. از جمله مزایای خرید بلیط از نوین تراول می‌توان به مقرون‌به‌صرفه بودن قیمت بلیط‌ها، پشتیبانی 24 ساعته و امکان کنسلی بلیط  اشاره کرد.

• بیشتر بخوانید:‌ بهترین اتاق فرارهای تهران

نزدیک‌ترین مکان‌های گردشگری به برج طغرل کدام است؟

در نزدیکی برج طغرل، چندین مکان تاریخی و مذهبی مهم قرار دارد که می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید:

• آرامگاه ابن بابویه: محل دفن شخصیت‌های بزرگ تاریخ ایران همچون شیخ صدوق و دهخدا است که می‌توانید از آن بازدید کنید.
• حرم حضرت عبدالعظیم (ع): یکی از مراکز مذهبی مهم تهران است که می‌توانید به آن سر بزنید.
• آتشکده ری: آتشکده‌ای با تاریخ کهن است که بازدید از آن شما را با تاریخ فرهنگی ایران آشنا می‌کند.
• چشمه علی: مکانی با چشم‌اندازی دل‌انگیز است که می‌توانید از آن لذت ببرید.
• دخمه گبر: مکانی تاریخی که شما را به دنیای فرهنگ و تاریخ ایران باستان می‌برد.

آشنایی با جاذبه‌های دیدنی تهران با نوین تراول

برای آشنایی با جاذبه‌های دیدنی تهران، مجله گردشگری نوین تراول گزینه‌ای عالی است که شما را با معروف‌ترین و جذاب‌ترین مکان‌های تهران آشنا می‌کند. علاوه بر معرفی جاذبه‌های داخلی، نوین تراول به شما این امکان را می‌دهد که با بهترین مکان‌های دنیا برای سفر آشنا شوید و بلیط هواپیما خارجی را با بهترین قیمت و به آسانی تهیه کنید.

جمع بندی

برج طغرل تهران یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مهم پایتخت است که با تاریخچه‌ای غنی و کاربری‌های متنوع، جذابیت ویژه‌ای دارد. این برج با معماری منحصربه‌فرد خود نه‌تنها قدرت و شکوه دوران سلجوقیان را به تصویر می‌کشد، بلکه به‌عنوان یک مقصد تاریخی جذاب، تجربه‌ای منحصر به فرد از فرهنگ و تاریخ ایران را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد.

سوالات متداول

آیا برج طغرل امکان بازدید عمومی دارد؟

بله، بازدید از برج طغرل برای عموم آزاد است.

برج طغرل در کجای تهران است وچه زمانی می‌توان از برج طغرل بازدید کرد؟

این برج در منطقه شهرری واقع شده و بازدید از آن در نیمه اول سال تا ساعت ۱۸ و در نیمه دوم سال تا ساعت ۱۶ امکان‌پذیر است.

آیا برج طغرل در معرض خطر فرسایش است؟

برج طغرل امروز در وضعیت ظاهری سالمی قرار دارد، اما ترک‌هایی در ساختار آن مشاهده می‌شود که تکان‌های مترو ممکن است به مرور زمان استحکام آن را به خطر بیندازد.