موقعیت

جمهوری خودخوانده‌ی ناگورنو قره باغ نام یک منطقه‌ی مستقل بوده که با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و ایران هم‌مرز است. این منطقه دارای فرهنگ ارمنی و روی زمینی واقع شده است که آذربایجان و ارمنستان در آن از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ جنگ قومیتی به راه انداخته و هر یک تلاش بر پاکسازی قوم مقابل از آن داشتند. نام ناگورنو قره باغ به زیبایی گویای فرهنگ متنوع آن است. ناگورنو به زبان روسی به‌معنای کوهستانی، کارا (قره) در زبان ترکی به‌معنای سیاه و باخ نیز در زبان پارسی همان باغ است.

با اینکه بحث زیادی در رابطه با مالکیت این منطقه وجود دارد، غنای طبیعی قره باغ آن را جدای از هر مسئله‌ی سیاسی به یک جاذبه‌ی زیبای گردشگری تبدیل کرده است. با اینکه جنگ تاثیرات بسیار منفی روی زندگی و نمای این منطقه داشته است، مردم این کشور در حال بازسازی خانه‌ی خود به بهترین نحو هستند.

با اینکه توسعه و پیشرفت زیرساخت‌های گردشگری در قره باغ با جدیت دنبال می‌شوند، هنوز هم بیشتر مناسب ماجراجویان اهل طبیعت‌گردی با کمی مشقت و سختی ویژه این سفرها است و شاید نتواند آن راحتی که انتظار داریم برایمان فراهم کند.

البته نباید فراموش کرد که قره باغ یک مرکز گردشگری مذهبی هم محسوب می‌شود و تعداد زیادی گردشگر به‌ویژه از ارمنستان برای بازدید از مراکز مذهبی راهی این منطقه می‌شوند.

آب‌و‌هوا

از نظر طبیعی، قره باغ یک منطقه سرسبز و جنگلی با کوهستان‌های فراوان است. برای چنین مناطقی هم قطعا بهترین زمان سفر بهار، تابستان و اوایل پاییز خواهد بود. اگر می‌خواهید به قره باغ سفر داشته باشید، خرداد تا اوایل مهر بهترین زمان خواهند بود. یکی دیگر از زمان‌های مناسب سفر به این کشور ، نهم می یا روز آزادی است. فصل بهار، آب‌و‌هوا در این منطقه بسیار مرطوب است و اغلب مه فراوانی وجود دارد.

چگونه به قره باغ برویم؟

تنها راه بازدید از منطقه‌ی قره باغ از طریق ارمنستان است. برای رفتن به این منطقه ابتدا باید از مرز نوردوز که در ۸۰ کیلومتری جلفا قرار دارد، عبور کرده و وارد ارمنستان شوید. از گمرک به‌سمت شهر گوریس حرکت کرده و از شهر گوریس تابلوها را به‌سمت شهر «استپاناکرت» (Stepanakert) دنبال کنید.

برای ورود به این کشور خودخوانده به‌جز پاسپورت، مدارک دیگری نیاز ندارید. در مرز ارمنستان و قره باغ پاسپورت توسط نیروهای مرزبانی کنترل و از شما درخواست می‌شود تا به‌محض رسیدن به استپاناکرت، به وزارت امور خارجه بروید و ویزای خود را دریافت کنید. پس از ورود به قره باغ، مدت کمی برای دریافت ویزا زمان دارید که تنها هنگام خروج بررسی می‌شود. دریافت ویزا پروسه‌ی پیچیده‌ای ندارد و به‌سادگی دریافت ویزای ارمنستان بوده و با پر کردن یک فرم که به زبان‌های انگلیسی و ارمنی است، ۱۰ دلار آمریکا (یا ۳۰ هزار درام ارمنستان) و انتظار در نوبت، ویزای خود را دریافت می‌کنید.

نکته: توجه داشته باشید که با توجه‌به اختلاف جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ، توریست‌هایی که ویزا یا مهر ورود و خروج به این منطقه را در پاسپورت خود داشته باشند، اجازه‌ی ورود به جمهوری آذربایجان از طریق هیچ مرزی را ندارند.

نکته: مقامات جمهوری خودخوانده‌ی قره باغ از نکته‌ی بالا آگاه هستند و به‌هیچ‌وجه مسافران و توریست‌ها را از بازدید از آذربایجان منع نمی‌کنند و با رضایت صاحب پاسپورت، در آن مهر یا ویزا الصاق می‌کنند. اگر پاسخ شما به سؤال «آیا دوست دارید در پاسپورت خود مهر یا ویزا زده شود؟»، منفی باشد، برگه‌ای به شما می‌دهند که نشان‌دهنده‌ی حضور شما در وزارت امور خارجه بوده و هم‌سنگ ویزا است.

شهرهای مهم

قره باغ متشکل از چندین شهر کوچک و تعداد زیادی روستا است که برخی از آن‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.

 استپاناکرت

استپاناکرت یا خانکندی، پایتخت جمهوری خودخوانده‌ی قره باغ است. این شهر درکنار رودخانه کارکار قرار گرفته و بیشتر جمعیت آن را ارامنه تشکیل می‌دهند. استپاناکرت قلب اقتصادی قره باغ محسوب می‌شود و بیشتر جمعیت قره باغ در این شهر سکونت دارند.

این شهر دارای چندین اثر تاریخی و طبیعی زیبا است و از آنجایی که پیشرفته‌ترین شهر این منطقه هم محسوب می‌شود، امکانات اقامتی بیشتری در اختیار گردشگران قرار خواهد داد.

شوشی

شوشی در فاصله ۹ کیلومتری پایتخت قرار گرفته است. این شهر زمانی مرکز هنر و فرهنگ ارمنی و آذری بوده و در قرن نوزدهم میلادی یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جنوب قفقاز محسوب می‌شد. متاسفانه شوشی در طول جنگ آسیب فراوانی دیده اما در حال حاضر در حال احیا است و برای اقامت در آن  می‌توان از چندین هتل، تخت و صبحانه (B&B) موجود استفاده کرد.

خوجاوند

خوجاوند یا مارتونی شهری تاریخی و دومین شهر قره باغ از نظر جمعیت است. در این شهر می‌توان مخروبه‌های باقی‌مانده از کلیساهای قرون‌وسطا و البته آثاری به جا مانده از دوران نوسنگی و برنز را یافت.

مناطق دیدنی

صومعه‌ی گندزاسار

صومعه‌ی گندزاسار یکی از مهم‌ترین مناطق دیدنی و گردشگری قره باغ است. این صومعه که قرن پنجم میلادی ساخته شده در کلیسای سنت جان تعمیددهنده واقع شده است. در این صومعه می‌توان سنگ‌های حکاکی شده و سنگ‌نبشته‌های قدیمی که روی آرامگاه بیشاپ‌های قبلی و اشراف و خواص قرار گرفته‌اند، دید.

صومعه دادیوانک

این شاهکار معماری دارای برج ناقوس، خاچکارهای ظریف و زیبا و سلول‌های رهبانی است. زمانی که در حال گردش در این صومعه هستید، حتما درون حفره‌ها و دالان‌های زیرزمینی را هم  نگاه کنید. شاهزادگان خاچن بالا در زیرزمین ورودی اصلی این کلیسا دفن شده‌اند. دسترسی به این صومعه واقعا چالش‌برانگیز است اما ارزش دارد.

پاپیک تاتیک (مجسمه‌های پدربزرگ و مادربزرگ)

این دو مجسمه در منطقه استپاناکرت و در جاده‌ی اصلی به‌سمت شمال منطقه قرار گرفته‌اند. یکی از آن‌ها یک پیرمرد ریش‌دار و دیگری یک پیرزن با روسری است. در نگاه سنگی آن‌ها می‌توان روح سرکش محلی را دید.

کلیسای جامع قازانچتسوتس

این کلیسا در منطقه‌ی شوشی واقع و در سال ۱۸۶۸ ساخته شده است. سال ۱۹۲۰ اتحاد جماهیر شوروی این کلیسا را بست و از آن به‌عنوان انبار استفاده کرد. در هنگام جنگ هم نیروی‌های آذری از این کلیسا برای نگه‌داری از موشک‌های گراد خود بهره می‌بردند. خوشبختانه سال ۱۹۹۸ این کلیسا دوباره بازسازی شد و اگر برای دیدن آن می‌روید، حتما سری به سردابه هم بزنید و از پژواک جالب و غیر معمول صدا  که ایجاد می‌شود، لذت ببرید.

تنگه‌ی هونوت

 یکی از زیباترین مناطق قرار گرفته در شوشا است که چشم هر بازدیدکننده‌ای  را به خود خیره‌ می‌کند. این تنگه متشکل از صخره‌هایی با ارتفاع ۲۵۰ متر است که رودخانه کارکار را محصور کرده‌اند. آنهایی که از این تنگه عبور می‌کنند، می‌توانند آبشارهای فوق‌العاده زیبا، جنگل‌های سرسبز، غارهایی به جا مانده از عصر حجر، خرابه‌های دهکده‌ی هونوت، پل سنگی و دیگر جاذبه‌های این منطقه را ببینند.

کلیسای کیش

کلیسای کیش که با نام‌های مختلفی چون کلیسای الیشه مقدس یا مادر مقدس خدا هم شناخته می‌شود، در قرن دوازده یا سیزدهم میلادی ساخته و در حال حاضر در روستای کیش قره باغ واقع شده است. این کلیسا در دوران مختلف، متعلق به گروه‌های مختلف مذهبی بوده است.

دژ شوشی

این دژ در سال ۱۷۵۰ و توسط پناه خان ساخته شد. در طول جنگ قره باغ، نیروهای آذری از این دژ به‌سمت استپاناکرت و روستاهای اطرافش موشک پرتاب می‌کردند. این دژ بعدها در یک عملیات باز پس گرفته شد. اکنون بازدیدکنندگان می‌توانند از این دژ و خرابه‌هایش دیدن کنند.

غار آذوغ

این غار حیرت‌آور و فوق‌العاده در نزدیکی روستای آذوق واقع شده است. در این غار شش تالار پر از خفاش قرار دارد که با تونل‌هایی به هم متصل شده‌اند. به‌علاوه آثاری از انسان‌های اولیه نیز باقی مانده است. ورودی غار بسیار بزرگ و زیبا است اما برای طی کردن آن نیاز به مشعل یا روشنایی پرنور خواهید داشت.

موزه‌ی تاریخ شوشی

در این موزه که در یک عمارت سنگی زیبا قرار دارد، تعداد زیادی اثر از صنایع دستی محلی به نمایش گذاشته شده است. اگر علاقه‌مند به تاریخ این شهر و کشور هستید، می‌توانید از راهنمای محلی موزه بخواهید که برایتان توضیحات لازم را ارائه دهد.

چنار ۲۰۰۰ ساله

درست پیش از روستای کارمیز شوکا از سمت استپاناکرت، یک درخت چنار ۲۰۰۰ ساله واقع شده است که به قد و قواره‌ی غول‌آسایش شهرت دارد. مردم محلی این منطقه را برای پیک نیک بسیار می‌پسندند.