در ابتدای این گشت‌وگذار، لرها میراث مفرغینشان را در قلعه فلک الافلاک به نمایش گذاشته‌اند، در میانه راه، دزفول یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران در انتظار کاشفان فرهنگ و هنر این مرز و بوم نشسته است. در ادامه راه، شوش نخستین پایتخت تمدن ایران در دوره عیلامیان و یكی از پایتخت‌های شاهنشاهی هخامنشی در انتظار نشسته است. شوشتر در پایان این سفر یک حسن ختام به حساب می‌آید؛ شهری با سازه‌هایی هزاران ساله که موجب شگفتی جهانیان است. در این میان نباید از چغازنبیل، عبادتگاه باستانی ایلامیان غافل شد. البته مسافران این مسیر خاطرات دیگری را هم با خود سوغات خواهند برد. خاطره مردمان خوش قلب و گشاده دست کوهپایه‌های زاگرس، هم سفری با رودخانه‌های تمدن ساز ایران‌زمین، مناظر چشم‌نوازی از طبیعت بکر و کمتر دیده‌ شده دامنه زاگرس کوه و دشت‌های یک دست سرسبز.

مسير پيشنهادی ما كه از خرم‌آباد شروع شده و به شوشتر ختم می‌شود، حدود ۲۷۰ كيلومتر است و می‌توانيد آن را چهار روزه بپيماييد.

اگر مایل باشید به‌جای استفاده از خودروی شخصی با تور به اهواز سفر کنید، کجارو بهترین آفرها برای تور اهواز را در اختیارتان قرار داده تا بتوانید قیمت انواع تورها را یک‌جا مقایسه کرده و ارزان‌ترین تور برای سفرتان را انتخاب کنید.

از هر جای ایران كه به خرم‌آباد رسیده‌اید، پس از دیدنی‌های این مسیر و برای در پیش گرفتن مسیری که از دزفول، شوش و شوشتر می‌گذرد، باید وارد جاده خرم‌آباد به پل‌دختر شوید تا بعد از حدود ۱۵ کیلومتر به آزادراه خرم‌آباد-اندیمشک برسید. این آزادراه حدود ۱۴۰ کیلومتر درازا دارد و تا حوالی اندیمشک ادامه می‌یابد. مسیر پیشنهادی از کنار شهر اندیمشک می‌گذرد تا به دزفول برسد. تا اینجا حدود ۱۷۵ کیلومتر پیموده‌اید. برای طی طریق به‌سمت شوش باید خود را به بزرگراه ۳۳ کیلومتری دزفول-شوش بسپارید. از شوش تا چغازنبیل ۴۵ کیلومتر راه است که نیمی از آن را باید در بزرگراه شوش-اهواز بگذرانید. برای رسیدن به شوشتر هم باید ۶ کیلومتر بازگردید، سپس در نخستین سه راهی مخالف مسیر آمده، به راست برانید و از دز پرآب بگذرید تا به جاده دزفول-شوشتر برسید. از اینجا به بعد مسیر سرراستی را تا شوشتر پیش رو دارید.

در سفر به خرم‌آباد دیدن دریاچه کیو را حتما در برنامه‌تان بگنجانید.

دریاچه کیو

دریاچه کیو در شمال خرم‌آباد، یکی از تفرجگاه‌ها و مناظر پرطرفدار شهر است. کیو در گویش لری کبود و آبی‌رنگ معنی می‌دهد؛ اسمی شایسته دریاچه نیلی رنگی که هفت هکتار مساحت و ۳ تا ۷ متر عمق دارد. آبتنی در کیو ممنوع است، اما امکان قایق‌سواری مهیا است. همچنین پارک ساحلی و همسایگی خرم‌رود با دریاچه، از دیگر جاذبه‌های این مکان است.

این دریاچه طبیعی به‌طور معمول همه ساله در فصل پاییز خشک شده و در پایان فصل زمستان به‌صورت طبیعی و خودجوش پرآب می‌شود. کیو علاوه بر داشتن زیبایی‌هایی چشمگیر، زیستگاهی مناسب برای جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر نیز است. در گذشته محل این دریاچه چشمه‌ای به نام سراب کیو بود که اکنون نیز بخش اعظم آب دریاچه از این چشمه واقع در شمال شرقی آن تأمین می‌شود.

دسترسی به دریاچه کیو از راه خیابان انقلاب، میدان کیو، بلوار زیبا کنار و میدان ساکی ممکن است.

بام لرستان

اگر از خرم‌آبادی‌ها بخواهید چند جاذبه شهرشان را برای گشت‌وگذار اسم ببرند، قطعا بام لرستان یکی از پیشنهادهای اصلی‌شان خواهد بود. بام لرستان ۸۰۰ هکتار از بلندی‌های شرق شهر خرم‌آباد است که به خاطر تسلطش بر شهر و منظره بی‌نظیرش در سال ۱۳۸۹ به یک پروژه گردشگری و تحقیقاتی بزرگ اختصاص داده شد. بام خرم‌آباد یک باغ وحش، پارک آبی، غذاخوری، مرکــز تحقیقات گیاهان دارویی و رصدخانه‌ای دارد.

آبشار افرینه

در مسیر خرم‌آباد به پل‌دختر، حدود ۳۰ كیلومتری این شهر، در نزدیكی روستایی به همین نام می‌توانید آبشار افرینه، از زیباترین آبشارهای لرستان، را ببینید. وقت رفتن به كناره‌های این آبشار زیبا باید بیشتر احتیاط كنید.

خرم‌آباد

گرداب سنگی، پل‌های آجری و شاپوری (معروف به پل شکسته خرم آباد) و منار آجری از جمله دیدنی‌هایی هستند که در محدوده شهر می‌توانید ببینید:

قلعه فلک‌الافلاک: دژ شاپور خواست، قلعه خرم‌آباد، دوازده برجی، کاخ اتابکان و فلک‌الافلاک نام‌هایی هستند که در طول تاریخ، قلعه کهن شهر خرم‌آباد را با آن‌ها صدا کرده‌اند. قلعه‌ای که بر فراز تپه‌ای سنگی در میانه شهر قد علم کرده است را یادگار شاپور ساسانی می‌دانند. در حال حاضر قلعه مخزن طلسم‌ها و اشیاء مفرغین لرستان است. اشیائی که چشم را خیره و زبان را در توصیف‌شان الکن می‌کنند.

در بازدید از قلعه همچنین می‌توانید به موزه مردم‌شناسی، مرکز فروش صنایع دستی و چایخانه مجموعه سری بزنید و منظره شهر را از مرتفع‌ترین نقطه قلعه نظاره کنید. برای ورود به قلعه حصین شهر، باید تا خیابان امام خمینی (ره)، خیابان دوازدهم بروید. موزه مردم‌شناسی در تالارهای طبقه اول و موزه باستان‌شناسی در تالارهای شمالی و غربی پیرامون حیاط دوم قلعه قرار دارند.

از جمله دیگر جاذبه‌های تاریخی دژ شاپوری، گرداب سنگی، مناره آجری، سنگ‌نبشته و پل شکسته هستند.

پل‌دختر

اگر می‌خواهید سفرتان جذاب‌تر شود، می‌توانید مسیرتان را دورتر كنید و به‌جای آنكه از خرم‌آباد وارد آزادراه شوید تا یك راست از اندیمشک سردربیاورید، مسیر قدیمی را ادامه دهید و اول به پل‌دختر برسید.

پل‌های پل‌دختر، اسم شهرستان و شهر پل‌دختر مدیون پل‌هایی است كه ساخت بسیاری از آن‌ها به زنانی از دوره باستان نسبت داده می‌شود. پلِ دختر در شمال شهر پل دختر، در تنگه جایدر و روی رودخانه کشکان برپا شده و جاده خرم‌آباد-اندیمشک از زیر تنها طاق سالم آن می‌گذرد. اگر هم می‌خواهید پل معروف گاومیشان را ببینید، باید ۵ کیلومتر بعد از پل‌دختر، خروجی سمت راست را به‌سمت دره‌شهر بروید.

شوشتر 

تیر ماه ۱۳۸۸ سازه‌های آبی شوشتر که بخش قابل‌توجهی از شهر امروزی شوشتر را تشکیل می‌دهد، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این مجموعه شامل آب‌بندها، پل‌ها، آسیاب‌ها، نهرها، آبشارها، رودخانه مصنوعی گرگر، عمارت کلاه فرنگی و قلعه سلاسل است. اما دیدنی‌های شوشتر به این مجموعه ختم نمی‌شود:

مجموعه آبشارها و آسیاب‌ها: وقتی اواخر قرن نوزدهم میلادی ژان دیوالفوا باستان‌شناس فرانسوی برای اولین بار چشمش به این مجموعه افتاد، آن را بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی جهان تا پیش از انقلاب صنعتی خواند. این مجموعه شامل یک آب‌بند بزرگ است، سوم آب رود کارون را در ضلع شمالی‌اش جمع می‌کند. هم‌اکنون که یک ۳۲ آسیاب از مجموعه آسیاب‌های این مجموعه باقی مانده است که باستان‌شناسی سازندگان آن‌ها را معماران صفوی و قاجاری می‌دانند. اما ساخت کل مجموعه کار مهندسان دوره ساسانی است، مجموعه‌ای که تنها جزئی از سیستم مفصل آبی شوشتر هستند. مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر در همسایگی میدان ۱۵ خرداد قرار گرفته است.

مسجد جامع شوشتر

این مسجد موزهای است از کتیبه‌های سنگی که از دوره‌های مختلف تاریخی به یادگار مانده است. منابع تاریخی، آغاز ساخت مسجد جامع شوشتر را ۲۵۴ هجری قمری دانسته‌اند و از آن به بعد و در هر دوره‌ای هرکس دستی در بنای مسجد برده، کتیبه‌ای در شرح خدماتش بر دیوارها نصب کرده است. آنچه البته امروزه از بنای مسجد به جا مانده، بیشتر حاصل تلاش و همت معماران صفوی و قاجاری است. بنای ساختمان اغلب از سنگ و آجر تشکیل شده است. منبری قدیمی که قدمت آن را ۷۰۰ سال نوشته‌اند و قدیمی‌ترین منبر ایران است، در این مسجد وجود دارد. 

نوشته‌هایی به خط کوفی از جنس تخته در سمت راست منبر بریده شده است. مردم به این منبر بسیار معتقد هستند و به همین خاطر در روزهای خاصی از سال در این منبر شمع روشن می‌کردند و به این منبر دخیل می‌بستند. ولی در یکی از روزها منبر آتش گرفته و بخشی از آن می‌سوزد. چندی پیش اداره میراث فرهنگی شوشتر اقدام به مرمت کتیبه‌های ادوار اولیه اسلام و نیز منبر چوبی کرد. جالب است بدانید که  قدیمی‌ترین کتیبه مسجد که مربوط به قرن چهارم هجری قمری بوده است؛ بر اساس آن مردم شوشتر از پرداخت مالیات گاو و گوسفند معاف شده‌اند.

 هم‌اکنون اداره اوقاف مالکیت مسجد را به عهده گرفته است. این مسجد قدمتی ۱۲۰۰ ساله دارد و پس از مسجد جامع یزد قدیمی‌ترین مسجد جامع ایران است.

امامزاده عبدالله

در جنوب شوشتر، روی تپه‌ای با چشم‌اندازی بسیار زیبا، آرامگاه «امامزاده عبدالله» از فرزندان امام زین‌العابدین (ع) قرار گرفته است که به نظر می‌رسد بنای اولیه و اصلی آن در دوران حکومت سلجوقی، در اوایل قرن هفتم و در سال ۶۲۹ هجری قمری ساخته شده است. ضریح این بارگاه ملکوتی متعلق به دوران حکومت قاجاری است که در سال ۱۲۲۸ هجری شمسی و با الگوبرداری از معماری دوران سلطنت صفوی احداث شده است.

آنچه امامزاده عبدالله را در میان بقاع پرشمار شوشتر شاخص کرده است، نه معماری بومی‌اش است و نه گنبد ارچین پله‌پله‌ای سفید رنگش. بلکه قصه‌هایی است كه درباره آن، از مردم محلی نقل می‌شود.

شوش

اگرچه شوش امروزی شهری است، تقریبا كوچك با كمتر از شش کیلومتر مربع مساحت، اما با پیشینه‌ای پرابهت از قدیمی‌ ترین شهرهای ایران به حساب می‌آید. شوش زمانی برای عیلامیان پایتخت بزرگی و برای هخامنشیان پایتختی سیاسی و اقامتگاهی زمستانی بود، در خور پادشاه آن زمان و برای ما موزه ای است با هزاران سال داستان.

كاخ آپادانا: آنچه امروز در شوش از آن به نام کاخ آپادانا نام برده می‌شود، پایه ستون‌ها و خرده سنگ‌هایی است که بر فراز تپه باستانی آکروپل قرار دارند و زمانی محل اقامت داریوش پادشاه هخامنشیان بوده است. آنچه از این محوطه به دست آمده است را باید در قلعه آکروپل که باستان‌شناس فرانسوی ژاک دمورگان از تکه آجرهای کاخ داریوش و آجرهای منقوش به خط میخی چغازنبیل برپا کرده، و همچنین در موزه شوش و موزه لوور فرانسه جست‌وجو کرد. تپه باستانی آکروپل در كنار خیابان امام خمینی (ره) شوش قرار گرفته است.

مقبره دانیال نبی (ع): دانیال نبی (ع) از جمله پیامبرانی بود که در حمله بخت‌النصر به اورشلیم گرفتار بابلیان شد، اما با غلبه کوروش هخامنشی بر بابل، همراه او شد و به ایران آمد. مقبره او که مورد احترام یهودیان و مسلمانان است، حالا با گنبد ارچین سفید رنگش بر ساحل شرقی رودخانه شاوور و روبه روی محوطه باستانی آکروپل قرار دارد.

چغازنبیل

در میانه راه شوش به شوشتر، پس از دیدن تابلوی هفت تپه می‌توانید به‌سمت مهم‌ترین اثر باستانی جنوب غربی ایران تغییر مسیر دهید؛ مجموعه‌ای كه بسیاری از آن به‌عنوان نخستین ساختمان مذهبی ایرانی نام می‌برند. با پشت سر گذاشتن ۳۰ کیلومتر پیچ‌وخم جاده‌ای که از کنار مزارع نیشکر، تپه‌های باستانی و رودخانه دز می‌گذرد نیایشگاه سه هزار و ۲۶۰ ساله چغازنبیل از دل تاریخ بیرون می‌آید. معبدی که «اونتاش ناپیریشا» پادشاه عیلام برای «اینشوشیناک» الهه نگهبان شهر باستانی شوش ساخت.

آنچه از قد و بالای زیگورات مانده نیمی از آن چیزی است که در عهد عیلامیان ساخته شد. بلندی آغازین آن ۵۲ متر و پنج طبقه بوده‌ است. امروزه ارتفاع آن ۲۵ متر بوده و تنها دو طبقه و نیم از آن باقی مانده‌ است.

زیگورات چغازنبیل شوش یکی از سه اثر ایرانی است که هم‌زمان با تخت جمشید و میدان نقش جهان اصفهان برای اولین بار در سال ١٣۵٨ خورشیدی به‌عنوان اولین اثر ملی ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد. 

چه بخوریم؟

منطقه جنوب غربی ایران غذاهای متفاوتی دارد كه در این سفر حتما باید طعم آن‌ها را امتحان كنید. آش ترخینه و شامی کباب غذاهایی هستند که خرم‌آبادی‌ها در پختن‌شان تبحر دارند. همچنین در این شهر می‌توانید کباب‌های خوشمزه‌ای نوش جان کنید. این غذاها را می‌توانید در سفره‌خانه‌های سنتی چیت و دیوخو و غذاخوری‌هایی مثل یلدا، هتل شقایق، هتل شهرداری، مهمانسرای جهانگردی و هتل سالیز امتحان كنید. در شهر شوشتر حلیم و سرشیر شوشتر را نباید از دست داد. دیگر صبحانه محبوب شوشتری‌ها آش قُل‌قُل است که ترکیبی است از لپه باقالی، نخود، لوبیا، عدس، گوشت، گندم پوست کنده و برنج که با پیاز و سیرداغ و فلفل سیاه فراوان سرو می‌شود. دیگر غذای سنتی شوشتر سیر باقله است، مزهای که فقط در شوشتر می‌توانید تجربه‌اش کنید. حلوای کنجدی هم یکی از خوردنی‌های لذیذ شوشتری است که باید در بازار سنتی دنبالش بگردید.