نجف اشرف همیشه یکی از مقاصد مهم برای دوست‌داران اهل بیت و علاقه‌مندان به دانش و فضیلت بوده است. زائران و پژوهشگران زیادی از سراسر دنیا به این شهر می‌آیند؛ شهری که نام بزرگانی از علمای برجسته در آن می‌درخشد و میراث ارزشمندی از خود به ‌جا گذاشته‌اند.

یکی از چهره‌های برجسته در میان آن‌ها، «شیخ الطائفه»، ابوجعفر محمد بن حسن طوسی است که بیشتر با نام شیخ طوسی شناخته می‌شود. آرامگاه او در قلب نجف قرار دارد و هم‌زمان زیارتگاه دوست‌داران اهل علم و مکانی برای پژوهشگران است.

در این مطلب از مجله گردشگری نوین تراول، سری به آرامگاه شیخ طوسی می‌زنیم و با بخش‌های مختلف آن آشنا می‌شویم.

آرامگاه شیخ طوسی کجاست؟

آرامگاه شیخ طوسی در شهر نجف اشرف، در جوار حرم مطهر امیرالمؤمنین امام علی (ع) و در داخل مسجدی با همین نام قرار دارد.

موقعیت مکانی این آرامگاه در نزدیکی حرم امام علی (ع)، اهمیت آن را بیشتر کرده است و زائران بعد از زیارت مولای متقیان، به زیارت شیخ الطائفه می‌روند.

لوکیشن آرامگاه شیخ طوسی روی نقشه

شیخ طوسی کیست؟

شیخ طوسی در سال ۳۸۵ هجری قمری در توس متولد شد. از همان دوران کودکی، نبوغ و استعداد فوق‌العاده‌ای از خود نشان داد و به سرعت مراحل تحصیل را پشت سر گذاشت و در سن ۲۳ سالگی به بغداد مهاجرت کرد. در بغداد، شیخ طوسی در محضر بزرگانی چون شیخ مفید و سید مرتضی تحصیل کرد.

شیخ طوسی پس از وفات استادانش، به‌عنوان مرجع علمی شیعیان شناخته شد و مقام استادی در بغداد را بر عهده گرفت. با این حال، حوادث و تحولات سیاسی آن زمان، او را مجبور به مهاجرت به نجف کرد.

در نجف، شیخ طوسی مکتب فقهی و حدیثی خود را بنیان‌گذاری کرد و با تربیت شاگردان متعدد، میراث علمی گرانبهایی از خود بر جای گذاشت.

او آثار بسیاری در زمینه‌های فقه، اصول، حدیث، تفسیر و کلام نوشت که هر یک به تنهایی گنجینه‌ای از علم و معرفت به شمار می‌روند. شیخ طوسی در سال ۴۶۰ هجری قمری در نجف دار فانی را وداع گفت و در خانه‌اش که بعدها به مسجد تبدیل شد، به خاک سپرده شد.

معماری و فضای مقبره شیخ طوسی

آرامگاه شیخ طوسی شاید از نظر وسعت و تزیینات با بعضی از جاهای زیارتی نجف قابل مقایسه نباشد، اما سادگی و صفای آن، حال‌وهوای خاصی به این مکان بخشیده است.

همان‌طور که گفتیم مقبره شیخ طوسی در دل یکی از مساجد تاریخی نجف قرار دارد؛ فضایی ساده، بی‌تکلف و در عین حال سرشار از حس احترام و آرامش. برخلاف بسیاری از زیارتگاه‌های پرزرق‌وبرق این شهر، بنای آرامگاه شیخ طوسی با طراحی‌ ساده و اصیلی ساخته شده که تمرکز را از ظاهر به درون و معنا می‌کشاند.

نمای بیرونی مسجد از آجر و گچ ساخته شده و ورودی آن با طاقی نیم‌دایره‌ای و چند ستون سنگی تزیین شده که در عین سادگی، هویتی تاریخی به بنا داده‌اند.

فضای داخلی مسجد و آرامگاه، با سنگ‌های مرمر روشن پوشیده شده که انعکاس نور طبیعی از روزنه‌های سقف، به آن جلوه‌ای خاص می‌دهد. ضریحی کوچک و فلزی بر روی مزار شیخ قرار گرفته که اغلب با پارچه‌های سبز یا مشکی پوشیده می‌شود.

این ضریح دقیقاً در محل قبله نصب شده و زائران برای نماز و زیارت، رو به آن می‌ایستند. طاق‌های گنبدی شکل، ستون‌های بزرگ و قرینه‌سازی دقیق فضا، نشان از رعایت اصول معماری سنتی اسلامی دارد؛ معماری‌ای که در عین سادگی، هماهنگی باشکوهی را نشان می‌دهد.

فضای آرامگاه نه‌تنها برای عبادت، بلکه برای تأمل و خلوت‌گزینی هم مناسب است. استفاده از مواد طبیعی مثل مرمر و گچ، در کنار نبود تزیینات پر زرق‌وبرق، به ساختار بنا هویتی مینیمال اما عمیق داده است.

در طرح کلی مسجد و مقبره، مسیر حرکتی زائر به‌گونه‌ای تعریف شده که از ورودی تا محل مزار، جریانی آرام و بی‌صدا داشته باشد و همه‌چیز در خدمت ایجاد فضایی آرام و معنوی قرار بگیرد.

همین هماهنگی ساده اما هوشمندانه، باعث شده تا مقبره شیخ طوسی از نظر فضاسازی، یکی از خاص‌ترین و ماندگارترین بناهای نجف باشد.

همچنین در کنار آرامگاه، کتابخانه‌ای علمی و ارزشمند قرار دارد که مجموعه‌ای غنی از منابع فقهی، تفسیری و تاریخی را در خود جای داده است.

زیارتگاه‌های نزدیک آرامگاه شیخ طوسی

نجف اشرف، علاوه بر آرامگاه شیخ طوسی، جاهای زیارتی بسیاری دارد. حرم مطهر امام علی (ع)، قلب تپنده نجف، مهم‌ترین مکان زیارتی در این شهر است.

جاهای زیارتی نجف به قدری زیاد است که برای بازدید از همه آن‌ها به چندین روز اقامت نیاز دارید. اما از معروف‌ترین و مهم‌ترین اماکن زیارتی نجف می‌توان به مسجد کوفه، مسجد سهله، قبرستان وادی‌السلام، آرامگاه علامه حلی و سید بحرالعلوم اشاره کرد.

زیارتگاه‌های نزدیک آرامگاه شیخ طوسی شامل حرم حضرت علی(ع)، قبرستان وادی‌السلام و قبر حضرت آدم (ع) می‌شود. با این اماکن زیارتی و دیدنی در ادامه بیشتر آشنا خواهید شد.

• بیشتر بخوانید: بهترین سوغات نجف چیست؟

1. قبرستان وادی‌السلام

قبرستان وادی‌السلام، قبرستانی قدیمی است و به‌عنوان بزرگ‌ترین قبرستان جهان شناخته می‌شود. این مکان تاریخی و مذهبی، از گذشته محل دفن علما، بزرگان دینی، زائران و مومنانی بوده که آرزو داشته‌اند در کنار مرقد امام علی(ع) آرام بگیرند.

فضای این قبرستان با وجود هزاران مزار، گنبد و سنگ‌نوشته‌ قدیمی، حال‌وهوایی خاص و به‌شدت تاثیرگذار دارد. قدم زدن در وادی‌السلام، حس عجیبی از گذر زمان و پیوند با تاریخ و معنویت را در انسان زنده می‌کند.

بسیاری از بزرگان مانند آیت‌الله خویی، علامه طباطبایی و آیت‌الله بهجت نیز در این مکان به خاک سپرده شده‌اند. روایاتی هم درباره جایگاه معنوی این قبرستان نقل شده که بعضی از مردم آن را محل حضور ارواح مومنان می‌دانند. بازدید از وادی‌السلام تنها یک زیارت نیست؛ فرصتی است برای تامل، تفکر و درک عمق زندگی و مرگ.

آدرس: شمال شهر نجف، نزدیک حرم امام علی (ع).

لوکیشن قبرستان وادی‌السلام روی گوگل مپ

2. قبر حضرت آدم (ع)

در روایات آمده است که یکی از جاهایی که پیکر حضرت آدم (ع) به خاک سپرده شده، شهر نجف و در کنار حرم امام علی (ع) است. گفته می‌شود که هنگام ساخت ضریح امام علی (ع)، قبر حضرت نوح (ع) و حضرت آدم (ع) هم در کنار آن قرار داشته و امروزه در بخش پایین ضریح، بخشی به این دو پیامبر اختصاص دارد.

اگرچه امکان دسترسی مستقیم به محل دقیق قبر حضرت آدم (ع) وجود ندارد، اما بودن در نزدیکی آن، برای بسیاری از زائران حس خاصی دارد. بازدید از این محل، انسان را به اولین روزهای خلقت و داستان آفرینش پیوند می‌زند و حال‌وهوایی از تفکر و تعمق درباره آغاز انسان در دل زائران ایجاد می‌کند. اینجا فقط یک مکان نیست؛ بخشی از تاریخ و روح مشترک بشری‌ است و به همین دلیل بازدید از آن به همه زائران و گردشگران پیشنهاد می‌شود.

آدرس: داخل حرم امام علی (ع)، پایین ضریح مطهر.

لوکیشن قبر حضرت آدم (ع) روی گوگل مپ

3. مسجد کوفه

مسجد کوفه یکی از مهم‌ترین مساجد تاریخی و مذهبی جهان اسلام است که در شهر کوفه، در نزدیکی نجف اشرف قرار دارد. این مسجد نه‌تنها از نظر قدمت، بلکه از جهت جایگاه معنوی‌اش در دل شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد.

بر اساس روایات، این مسجد از اولین مساجد ساخته‌شده در صدر اسلام بوده و محل عبادت بسیاری از پیامبران و امامان است. اما آنچه این مکان را در قلب زائران برجسته‌تر می‌کند، واقعه‌ شهادت امام علی (ع) در محراب این مسجد است. همین موضوع باعث شده که مسجد کوفه حال‌وهوایی خاص و سنگین معنوی داشته باشد که در نگاه اول قابل لمس است.

فضای داخلی مسجد با سنگ‌فرش‌های ساده، محراب تاریخی و گنبدهای خاص خود، حس احترام را در دل هر بازدیدکننده‌ای زنده می‌کند. بخش‌هایی مانند مقام امام علی (ع)، مقام حضرت خضر، خانه‌ امیرالمومنین و چاه‌های تاریخی نیز در فضای این مسجد قرار دارند و بازدید از آن‌ها تجربه‌ای عمیق و فراموش‌نشدنی است.

آدرس: شهر کوفه، ۱۰ کیلومتری شمال نجف.

لوکیشن مسجد کوفه روی گوگل مپ

4. مسجد سهله

مسجد سهله یکی دیگر از اماکن زیارتی مهم و معروف اطراف نجف است که در شهر کوفه قرار دارد. این مسجد تاریخی با معماری ساده و معنوی‌اش، جایگاه ویژه‌ای در قلب شیعیان دارد؛ چرا که بنا بر روایت‌ها، محل اقامت بعضی از پیامبران الهی بوده است.

قدمت مسجد سهله به دوران اولیه‌ اسلام بازمی‌گردد و بسیاری از عالمان آن را یکی از مقدس‌ترین مکان‌ها برای دعا و نیایش می‌دانند. زائران در فضای آرام و معنوی این مسجد، ساعات زیادی را به نماز، دعا و زیارت بخش‌های مختلف و مقام‌های منسوب به شخصیت‌هایی چون حضرت ابراهیم، حضرت ادریس، حضرت خضر و امام صادق (ع) می‌گذرانند.

حس سکوت و صفایی که در فضای باز و ساده‌ مسجد جریان دارد، حال‌وهوای خاصی به زائران می‌دهد و این زیارت را برای آن‌ها خاطره‌انگیزتر می‌کند. بازدید از مسجد سهله، به‌خصوص در شب‌ها یا هنگام طلوع آفتاب، تجربه‌ای متفاوت و فراموش‌نشدنی است.

آدرس: شهر کوفه، نزدیک مسجد کوفه.

لوکیشن مسجد سهله روی گوگل مپ

با نوین تراول با خیالی راحت سفر کنید

اگر قصد سفر به نجف و زیارت آرامگاه شیخ طوسی و دیگر اماکن مذهبی این شهر را دارید، نوین تراول گزینه‌ای مناسب و قابل اعتماد برای برنامه‌ریزی سفر شماست.

این سامانه با ارائه خدمات متنوع، امکان خرید بلیط هواپیما را با قیمت مناسب و در کمترین زمان ممکن فراهم کرده است. از بلیط ارزان هواپیما تا بلیط هواپیما چارتر و بلیط هواپیما سیستمی، تمامی انتخاب‌ها در دسترس شما خواهد بود.

پشتیبانی ۲۴ ساعته، تنوع بالای مسیرهای پروازی و فرآیند رزرو ساده، نوین تراول را به گزینه‌ای مطمئن برای سفرهای هوایی تبدیل کرده است.

برای خرید بلیط هواپیما تهران نجف با بهترین قیمت همین الان به سایت ۱۶۰۶ نوین تراول مراجعه کنید.

در بازدید از آرامگاه شیخ طوسی بهتر است بدانید که…

آرامگاه شیخ طوسی، فقط یک بنای تاریخی یا محل دفن یک عالم بزرگ نیست؛ اینجا نمادی از جایگاه علم و معنویت در تاریخ اسلام است. وقتی وارد فضای آرام و معنوی‌اش می‌شوید، حس می‌کنید به گذشته‌ای قدم گذاشته‌اید که پر از تلاش برای فهم دین و خدمت به مردم بوده است.

حضور در این مکان، فرصتی برای فکر کردن به ارزش دانشی است که از دل باور و ایمان بیرون آمده و هنوز هم بر دل می‌نشیند.

سوالات متداول