مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های عرفان و ادب فارسی به شمار می‌رود و در سراسر جهان با نام‌های مولوی، خداوندگار، رومی و ملای رومی معروف است. آثار مولانا، به‌ویژه «مثنوی معنوی»، هم در ادبیات فارسی و هم در ادبیات جهان، بسیار اثرگذار بوده‌اند.

مولانا به دلیل اندیشه‌های عمیق و شاعرانگی بی‌نظیر خود به یکی از شخصیت‌های برجسته فرهنگی جهان تبدیل شده است. اگرچه مولانا در بلخ به دنیا آمد، آرامگاه او در قونیه، شهری تاریخی در ترکیه قرار دارد.

آرامگاه مولانا هم یادآور فردی بزرگ است و هم نماد عشق و معرفت به شمار می‌آید. در این مقاله، به معرفی آرامگاه مولانا و نکاتی درباره نحوه بازدید از آن می‌پردازیم.

همین حالا می‌توانید با خرید بلیط هواپیما از نوین تراول، سفر خود را به قونیه آغاز کنید و به دیدار شمس و مولانا بروید.

مولانا: اندیشمند و عارفی بزرگ!

در سال ۶۰۴ هجری قمری، مولانا در بلخ که امروزه در خاک افغانستان قرار دارد، به دنیا آمد. پدرش، بهاءالدین ولد، عارف و عالم بزرگی بود. او نقش مهمی در شکل‌گیری اندیشه‌های مولانا داشت. مولانا در دوران جوانی با خانواده‌اش به بغداد مهاجرت کرد و در سفرهایش با شخصیت‌های مهمی چون شیخ فریدالدین عطار و شمس تبریزی آشنا شد.

این ملاقات‌ها آثار عمیقی در تحول روحی و فکری او به جا گذاشت و باعث شد تا به‌طور کلی از تدریس علمی دست بکشد و در عوض به سرودن اشعار عرفانی و عاشقانه بپردازد.

• بیشتر بخوانید: بازدید از مسجد سلطان احمد استانبول را از دست ندهید!

مومنه خاتون و بهاء ولد

مادر مولانا، «مومنه خاتون»، از خاندان سلطنتی ترک خوارزمشاهی بود و پدرش، «مولانا محمد بن حسین خطیبی» که با عنوان «بهاءالدین ولد» مشهور بود، فردی بزرگوار و شناخته‌شده در عرصه عرفان و تصوف به شمار می‌رفت. او که به «سلطان‌العلما» هم لقب داشت، شخصیتی وارسته و آرام بود.

پدر مولانا از درگیر شدن در مباحثات بی‌نتیجه و اختلافات لفظی پرهیز می‌کرد. این ویژگی‌های اخلاقی و روحانی باعث آزار برخی افراد جدلی، همچون فخرالدین رازی، می‌شد.

• بیشتر بخوانید: توپکاپی استانبول کجاست؟

رزرو بلیط هواپیما

دیدار مولانا با عطار

همچنین، بهاءالدین ولد در دربار سلطان محمد خوارزمشاه (حاکم خراسان) با عنوان استاد حضور داشت، اما در اثر اختلافات پیش‌آمده با شاه، به همراه خانواده و پیروان خود، برای اجرای اعمال حج از بلخ به‌سمت بغداد حرکت کرد.

جلال‌الدین در آن زمان یا ۸ ساله بود یا به روایت دیگری ۱۳ سال داشت. در مسیر سفر، آن‌ها به نیشابور رسیدند و در آنجا جلال‌الدین با شیخ فریدالدین عطار نیشابوری (شاعر و عارف مشهور قرن هفتم) دیدار کرد.

شیخ فریدالدین در این دیدار آینده‌ای درخشان برای جلال‌الدین پیش‌بینی کرد و کتاب «اسرار نامه» خود را به او هدیه داد.

ازدواج مولانا

پس از انجام فریضه حج، حمله مغول به ایران آغاز شد و بهاءالدین ولد به‌همراه خانواده‌اش به سمت شام (سوریه کنونی) رفت. جلال‌الدین در این زمان ۱۸ سال داشت که با «گوهر خاتون»، دختر خواجه لالای سمرقندی، ازدواج کرد و صاحب دو پسر شد.

پس از دست دادن مادرش، به مدت چهار سال در لارند زندگی کرد، سپس به دعوت «علاءالدین کیقباد»، پادشاه فرهنگ‌دوست سلجوقی روم، به قونیه در ترکیه کنونی رفت و تا پایان عمر در آنجا اقامت گزید.

در سال ۶۲۸ هجری قمری (۶۰۹ شمسی)، وقتی مولانا ۲۴ ساله بود، پدرش را از دست داد. او که در حال تحصیل علم بود، طبق وصیت پدر و درخواست مریدانش، به مقام ارشاد و تدریس رسید.

او 9 سال در محضر «سید برهان‌الدین محقق ترمذی»، یکی از شاگردان برجسته پدرش، علم آموخت و سپس به توصیه او، برای ادامه تحصیل به مدت 7 سال به حلب و دمشق سفر کرد.

بلیط هواپیما داخلی بلیط هواپیما خارجی

دیدار با شمس تبریزی

در آستانه 40 ‌سالگی، مولانا جلال‌الدین، عالمی برجسته و فرهیخته، به شمار می‌رفت و با شاگردان بسیاری که از محضر او بهره می‌بردند، در بین اهل علم و عرفان مقام والایی داشت.

اما در سال ۶۴۲ هجری قمری (۶۲۳ شمسی) اتفاقی خارق‌العاده و معنوی رخ داد که تحولی عمیق در زندگی او ایجاد کرد. این تحول باعث شد تا او از تدریس و سخنرانی دست بردارد و به دنیای شعر، دف، سماع و شور و شوق روحانی وارد شود:

زاهد بودم ترانه گویم کردی

سر فتنه‌ی بزم و باده جویم کردی

سجاده نشین با وقاری بودم

بازیچه کودکان کویم کردی

ما را زهوای خویش دف زن کردی

صد دریا را زخویش کف زن کردی

من پیر فنا بودم جوانم کردی

من مرده بودم ز زندگانم کردی

انقلاب روحی مولانا با حضور شمس تبریزی

«شمس‌الدین محمد ملک داد تبریزی» که با عنوان «شمس تبریزی» معروف بود، پیری گمنام و دوره‌گرد بود که به قونیه آمد و با مولانا دیدار کرد. شمس پرسشی مطرح کرد و با پاسخی که خود به آن داد، ذهن و روح مولانا را دگرگون ساخت.

این 2 نفر به مدت 40 روز در اتاقی به گفتگو و بحث‌های عمیق پرداختند و تأثیر عرفانی شمس، مولانا را از یک عالم دانشمند به انسانی کاملاً متفاوت تبدیل کرد.

• بیشتر بخوانید: مترو استانبول؛ اطلاعات کامل!

شعر و سماع و مولانا

پس از این دیدار، مولانا که پیش از این واعظی متبحر بود، به دنیای شعر و سماع عاشقانه روی آورد و این تحولی تازه در زندگی او بود. رابطه این دو عارف به‌طور غیررسمی به مراد و مریدی تبدیل شد، اما این نوع ارتباط به مذاق شاگردان مولانا خوش نیامد و آن‌ها از این تغییرات ناراضی شدند.

آزارهای پی‌درپی شاگردان شمس را به ترک قونیه و عزیمت به دمشق واداشت. مولانا که از دوری شمس به شدت پریشان شده بود، فرزند خود، «سلطان ولد»، را به دنبال شمس فرستاد، اما وقتی شمس به قونیه بازگشت، دوباره آزارها آغاز شد.

این بار شمس برای همیشه قونیه را ترک کرد و این جدایی، ناراحتی و آشفتگی مولانا را به اوج رساند. او به نوعی خود را در شمس یافت و به یک عشق عمیق و معنوی‌تر در سطحی فراتر از این دنیا رسید.

در حقیقت، شمس تبریزی، نماد پیر در عرفان برای مولانا بود؛ کسی که همچون آینه، بازتاب وجود پروردگار عالم بود.

سرانجام، عمر شاعر و عارف بزرگ ایرانی در تاریخ ۵ جمادی‌الآخر سال ۶۷۲ هجری قمری (۲۶ آذر سال ۶۵۲ شمسی) در سن ۶۶ سالگی به پایان رسید و جسم او در قونیه، محل سکونتش، آرام گرفت.

شب عروس یا عرس

شب وفات مولانا با عنوان «شب عروس» یا «عرس» شناخته می‌شود که به معنای عروج روحانی و وصال با حقیقت الهی است. در این شب، به یاد مولانا مراسمی به مدت ۱۰ شب از ۱۷ تا ۲۷ آذرماه در قونیه برگزار می‌شود و پیروان او آیین سماع را، به تقلید از او و شاگردانش، اجرا می‌کنند.

درخواست ویزا

آرامگاه مولانا کجاست؟

اگر این پرسش شما هم هست که آرامگاه مولانا در چه شهری است، باید بگوییم مقبره مولانا در شهر قونیه، جنوب شرقی ترکیه قرار دارد. قونیه، مرکز فرهنگی ترکیه و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای این کشور است.

آرامگاه مولانا با گنبد فیروزه‌ای مخروطی‌اش به‌راحتی شناخته می‌شود و یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ترکیه است که در محله عزیزیه، خیابان مولانا قرار دارد.

این مکان به راحتی قابل دسترسی است و بازدیدکنندگان می‌توانند از طریق پیاده‌روی یا وسایل نقلیه به آن برسند.

آدرس آرامگاه مولانا: ترکیه، قونیه، 225 کیلومتری آنکارا، محله کاراتای، محله عزیزیه، خیابان مولانا

• آرامگاه مولانا روی نقشه گوگل

تاریخچه آرامگاه مولانا

پس از درگذشت مولانا در سال ۶۷۲ هجری قمری، جسد او در کنار پدرش بهاءالدین ولد در باغ «ارم باغچه» دفن شد. یک سال بعد، در ۶۷۳ هجری قمری، مقبره‌ای ساده برای او ساخته شد. با گذشت زمان و افزایش ارادت مردم، این مقبره به مکان مقدسی تبدیل شد که هم‌اکنون یکی از جاذبه‌های گردشگری و زیارتی ترکیه محسوب شود.

ویژگی‌های معماری آرامگاه مولانا

آرامگاه مولانا به سبک‌های معماری اسلامی و سلجوقی ساخته شده و گنبد مخروطی فیروزه‌ای آن یکی از ویژگی‌های برجسته‌اش است. این گنبد ۲۵ متر ارتفاع دارد و به‌طور خاص شبیه کلاه دراویش طراحی شده است. در داخل آرامگاه، مقبره مولانا و پسرش، سلطان ولد، قرار دارد و دیوارهای آن با آیات قرآنی و اشعار مولانا تزیین شده‌اند. این مکان نمادی از هنر و عرفان اسلامی محسوب می‌شود و با هنر منبت‌کاری و خوش‌نویسی تزئین شده است.

• بیشتر بخوانید: همه چیز درباره ممنوع الخروجی!

بخش‌های مختلف آرامگاه

در این بخش می‌خواهیم شما را با بخش‌های مختلف آرامگاه مولانا آشنا کنیم.

۱. اتاق آرامگاه

اصلی‌ترین بخش مقبره و موزه مولانا، اتاق آرامگاه است. قدمت این بخش به دوران سلجوقیان می‌رسد. این اتاق با آیات قرآن، هنرهای منبت‌کاری، خوش‌نویسی، نقاشی و حکاکی تزئین شده است و زیبایی بی‌نظیری را در مقابل چشم بازدیدکنندگان به نمایش می‌گذارد.

اتاق آرامگاه، درست، زیر گنبد فیروزه‌ای واقع شده و محل دفن مولانا و پسرش سلطان ولد است. در کنار آن، آرامگاه پدر مولانا، بهاءالدین ولد، به‌صورت ایستاده قرار دارد. علاوه بر این، فرزندان، همسر، مریدان و درویش‌های هم‌مسلک مولانا هم در این مکان به خاک سپرده شده‌اند.

در این اتاق، ۱۰ قبر مشاهده می‌شود و در مجموع، ۶۵ قبر از مردان و زنان در اطراف آرامگاه مولانا قرار دارند. قبور مردان از زنان با عمامه یا دستار تمایز دارند و بر هر سنگ قبر کتیبه‌هایی با نوشته‌های جالب‌توجه دیده می‌شود.

عمامه‌ها نماد مقام و جایگاه صاحب قبر هستند و هرچه عمامه بزرگ‌تر باشد، به معنای مرتبه بالاتر آن شیخ نزد دیگران است.

2. سلول دراویش

این بخش با عنوان «سلول دروایش» به محلی اطلاق می‌شد که برای تزکیه نفس و عبادت صوفیان و مریدان اختصاص یافته بود و در قرن ۱۶ میلادی، در دوران سلجوقی به مجموعه آرامگاه مولانا افزوده شد.

سلول دروایش 17 سلول کوچک و اتاقک دارد که امروزه به بخش‌های کتابخانه،  اداری، فروشگاه صنایع دستی و حتی باجه بلیط تبدیل شده‌اند.

اگرچه این روزها مریدان مولانا از سایر قسمت‌های مجموعه برای انجام‌دادن آیین‌ها و تزکیه روح استفاده می‌کنند، مجسمه‌ای از آن‌ها با لباس خاص و عمامه‌ای بر سر در ورودی مجموعه به استقبال بازدیدکنندگان می‌آید.

• بیشتر بخوانید: مدارک لازم برای گرفتن پاسپورت

3. موزه مولانا

در این موزه، آثار تاریخی، قرآن‌های خطی، دست‌نوشته‌های قدیمی و قالیچه‌های نفیس به نمایش گذاشته می‌شود و بخش مهمی از تاریخ فرهنگی و مذهبی ترکیه را نمایان می‌کند.

4. مطبخ (Matbah)

در بخش جنوب غربی آرامگاه مولانا، در قرن ۱۶ میلادی، یک آشپزخانه یا مطبخ به مجموعه افزوده شد. این فضا امروزه به مکانی برای آموزش مراسم و آداب صوفیانه تبدیل شده است.

در این بخش از آرامگاه مولانا، مجسمه‌هایی در لباس‌های سنتی صوفیان، رسوم و باورهای صوفیانه را به شکل نمادین در مقابل دیدگان بازدیدکنندگان قرار می‌دهند.

از سال ۱۹۲۶ میلادی، در این مطبخ، غذا تهیه و بین خدمه و بازدیدکنندگان تقسیم می‌شد. در برخی مواقع، مراسم سماع هم در این بخش در حال برگزاری است که تعداد زیادی از تماشاگران را به سمت خود می‌کشاند.

5. سماع خانه (Semahane)

در شمال گنبد سبز و نزدیک مسجد کوچک مقبره، رواقی قرار دارد که با نام «سماع‌خانه» یا «تالار رقص دراویش» شناخته می‌شود. این بخش از مجموعه را در قرن ۱۶ میلادی و به دستور سلطان سلیمان ساختند. دیوارهای رواق با تخته پوشیده شده‌اند و سقف و کتیبه‌ها با نقوش هنری و خوش‌نویسی خودنمایی می‌کنند.

منبت‌کاری‌های مربوط به دوران سلجوقی و شمعدان‌های عثمانی، بخشی از نمای این فضا را تشکیل می‌دهند. در دو طرف شمال و شرق رواق، جایگاه‌هایی برای تماشاگران و نوازندگان تعبیه شده است.

همچنین، نمایشگاهی از آلات موسیقی مانند دف، رباب، نی، تنبور، تار و کمانچه در این بخش وجود دارد. در وسط و اطراف سماع‌خانه، جعبه‌های شیشه‌ای حاوی عمامه‌ها و لباس‌های مولانا، شمس تبریزی و سلطان ولد به نمایش گذاشته شده است.

6. اتاق تلاوت (Tilavet)

در زبان عربی، واژه تلاوت به معنای خواندن با صدای دلنشین و خوش‌آهنگ است. اتاق تلاوت، مکانی برای قرائت قرآن بوده و همچنان برای تلاوت آیات قرآن استفاده می‌شود. امروزه، علاوه بر این کار، این مکان به فضایی برای نمایش کتاب‌های تاریخی و نفیس تبدیل شده است.

سنگ قبر مولانا

این سنگ قبر، طراحی خاصی دارد و از ۱۰ قطعه سنگ مختلف تشکیل شده و دارای پارچه‌ای زرکوب است. این پارچه سیاه مخمل را در سال ۱۸۹۴ میلادی سلطان عبدالحمید دوم، پادشاه عثمانی، هدیه داد که با آیات قرآن تزئین شده است.

روی سنگ قبر و کتیبه‌های اطراف آن، نوشته‌هایی از فلسفه و عرفان وجود دارد که به عمق روح و جان انسان می‌پردازد. بر روی قبر مولانا، جمله‌ای با این مضمون حک شده است:

«روی زمین، قبر مرا جستجو نکنید؛ آرامگاه من در دل روشنگران است.»

ضریح بلند و زیبا که روی قبر قرار داده شده، یکی از آثار منبت‌کاری برجسته دوره سلجوقیان به شمار می‌رود و شامل آیات قرآن و اشعاری از مولانا می‌شود. در قرن ۱۶ میلادی، این ضریح جایگزین ضریح چوبی قدیمی‌تر (مربوط به قرن ۱۲ میلادی) به کار رفت و روی قبر پدر مولانا قرار گرفت.

در قسمت جلویی این ضریح یا صندوق چوبی، ابیاتی از دیوان شمس به‌چشم می‌خورد که بازدیدکنندگان را مجذوب خود می‌کند:

به روز مرگ چو تابوت من روان باشد          گمان مبر که مرا درد این جهان باشد

برای من مگری و مگو دریغ دریغ                به دوغ دیو درافتی دریغ آن باشد

جنازه‌ام چو ببینی مگو فراق فراق                مرا وصال و ملاقات آن زمان باشد

مرا به گور سپاری مگو وداع وداع                که گور پرده جمعیت جنان باشد

فرو شدن چو بدیدی برآمدن بنگر                 غروب شمس و قمر را چرا زیان باشد

تو را غروب کند ولی شروق بود                  لحد چو حبس کند خلاص جان باشد

کدام دانه فرو رفت در زمین که نرست           چرا به دانه انسانت این گمان باشد

کدام دلو فرو رفت و پُر برون نامد                  ز چاه یوسف جان را چرا فغان باشد

دهان چو بستی از این سوی آن‌طرف بگشا     که های هوی تو در جو لامکان باش

زمان و هزینه بازدید از آرامگاه مولانا

آرامگاه مولانا هر روز از ساعت ۹ صبح باز است. در ماه‌های بهار و تابستان، تا ساعت ۱۹ امکان‌ بازدید وجود دارد، در حالی که در فصل‌های پاییز و زمستان ساعات بازدید تا ساعت ۱۷ محدود می‌شود. ورود به موزه مولانا هزینه‌ای معادل ۱۰ لیر دارد و شامل راهنمای صوتی به زبان‌های مختلف از جمله فارسی می‌شود.

بازدیدکنندگان باید به برخی قوانین احترام بگذارند؛ به‌ویژه پوشش مناسب، استفاده‌ نکردن  از فلش هنگام عکاسی و احترام به محیط مذهبی و معنوی از جمله این موارد است.

قوانین بازدید از آرامگاه

1. پوشش مناسب: بازدیدکنندگان باید لباس‌هایی متناسب با فضای معنوی آرامگاه بپوشند.
2. استفاده‌ نکردن از فلش در عکاسی: بدون فلش باید عکاسی شود تا فضای معنوی مکان آسیب نبیند.
3. احترام به دیگران: در این مکان مقدس، احترام به باورها و عقاید دیگران اهمیت ویژه‌ای دارد.
4. حضور در مراسم سماع: برای شرکت در مراسم سماع که در آرامگاه برگزار می‌شود، باید هزینه‌ای جداگانه پرداخت کرد.

بازدید از آرامگاه مولانا با خدمات کامل نوین تراول

یکی از معتبرترین سایت های خرید بلیط هواپیما، نوین تراول است. شما می‌توانید خرید بلیط هواپیما داخلی و خرید پرواز خارجی خود را در نوین تراول انجام دهید و با بهترین خدمات پرواز مسافرت کنید.

همچنین، می‌توانید با پرواز استانبول به ترکیه بروید و از آنجا برای سفر به قونیه اقدام کنید. برای اطلاع از قیمت تور استانبول و تور قونیه با شماره ۱۶۰۶ تماس بگیرید.

مقبره مولانا؛ بازدید از عارف و شاعر بزرگ ایرانی!

در این بخش از مجله گردشگری نوین تراول به بررسی آرامگاه مولانا پرداختیم و به این پرسش پاسخ دادیم که آرامگاه مولانا در کدام شهر است. آرامگاه مولانا در قونیه قرار دارد. مقبره مولانا هم مکانی مقدس برای زیارت شناخته می‌شود و هم یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی ترکیه است.

هزاران نفر از سراسر جهان هر ساله به این مکان می‌آیند تا از دنیای عرفانی مولانا بهره‌مند شوند. بازدید از این آرامگاه فرصتی است برای کسانی که به فرهنگ و ادب فارسی علاقه دارند و می‌خواهند از عمق معانی عرفانی و شاعرانگی این بزرگ‌مرد بهره‌برداری کنند.

پرسش‌های متداول