حج یکی از بزرگ‌ترین سفرهای زیارتی است که هرساله انجام می‌شود. این زیارت از سیزدهم تا هجدهمِ دوازدهمین ماه تقویم اسلامی (ذیحجه) انجام می‌شود. تقویم اسلامی ۱۰ روز از تقویم شمسی کوتاه‌تر است. به همین خاطر، در گاه‌شمار شمسی، حج هر ساله ۱۰ روز زودتر اجرا می شود. در سال ۱۳۹۷، حج تقریبا بین ۲۸ مرداد تا دو شهریور قرار می‌گیرد. عمره یک سفر زیارتی به مکه است که در هر زمان از سال می‌تواند صورت بگیرد. عمره واجب نیست؛ اما در اسلام توصیه شده است. عمره و حج می‌توانند با هم (عمره تمتع) یا جدا از هم (عمره مفرده) انجام داد.

توصیه‌های کلی درباره سفر

تمام زائران باید برای حج آماده باشند. این آمادگی ممکن است حتی برای آماده‌ترین فرد نیز وظیفه پرزحمتی به شمار آید. بهتر است مسافران، به‌خصوص افراد مسن، افرادی که تحت مراقبت‌های ویژه، دارای مشکلات خاص، یا باردار هستند پیش از سفر برای چک‌آپ نزد دکتر خود بروند. بهتر است خانم‌های زائر برای هر تصمیمی حین سفر با دکتر خود مشورت کنند.

زائرانی که باید به‌صورت منظم دارو مصرف کنند باید به دکتر خود مراجعه کنند و توصیه‌های او را به دقت به کار بگیرند. همچنین باید از کافی بودن داروها حین سفر مطمئن باشند. اگر شما جزو این افراد هستید، حتما یک نامه از دکتر با تمام جزئیات درباره داروهایی که باید مصرف کنید همراه داشته باشید. تمام داروها و یک کپی از نسخه پزشک را در ساک یا چمدان دستی خود قرار دهید (نه چمدانی که باید در بخش بار قرار دهید).

همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه برای زائران ضروری است. این جعبه باید شامل پانسمان، چسب زخم، باندهای کوچک، کرم یا لوسیون‌های ضدعفونی‌کننده، چسب نواری، ضدآفتاب، قیچی، سنجاق قفلی، کرم‌های آنتی‌هیستامین، چسب تاول، نمک رهیدراسیون، و داروهای ضداسهال مانند لوپرامید باشد.

قوانین حج عربستان سعودی

وزارت بهداشت عربستان (MoH) شرایط و توصیه‌هایش را برای ویزای ورود به منظور حج و عمره سال ۱۳۹۷ اعلام کرده است. این قوانین هر سال به‌روز می‌شوند. وب‌سایت وزارت بهداشت عربستان منابع و اطلاعات مفیدی راجع به سلامتی زائران در سفر به عربستان در اختیار قرار می‌دهد.

توصیه‌های وزارت بهداشت عربستان در سال ۱۳۹۷

وزارت بهداشت عربستان در سال ۱۳۹۷ اعلام کرده است که افراد مسن (بالای ۶۵ سال) با بیماری‌های مزمن (مانند بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های تنفسی و دیابت)، افراد دارای کمبود ایمنی (ارثی یا اکتسابی)، سرطان، بیماری‌های لاعلاج، خانم‌های باردار و کودکان زیر ۱۲ سال بهتر است این سفر را به زمان بهتری موکول کنند.

قوانین واکسیناسیون حج و عمره

مننژیت

مسافرانی که برای حج، عمره یا اهداف دیگر به منطقه‌ی حج می‌روند، باید گواهی واکسن مننژیت خود را همراه داشته باشند. تاریخ این گواهی نباید بیش از ۱۰ روز باشد.

یکی از دو واکسن زیر (که هر دو واکسن مننژیت هستند) ضروری است:

• واکسن پلی‌ساکارید در طی سه سال گذشته.
• واکسن کانجوگیت (conjugate) در طی ۵ سال گذشته.

افراد زیر باید واکسن کانجوگیت را بزنند:

• زائران خانگی
• ساکنان هر دو شهر مقدس (مکه و مدینه)
• هرکسی که با زائران ارتباط مستقیم دارد؛ شامل کارکنان سازمان‌های بهداشتی

وزارت بهداشت عربستان، درصورت نیاز، به زائران هنگام ورود آتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک تجویز می‌کند.

تب زرد

سازمان بهداشت عربستان از تمام مسافران و زائرانی که از کشورهایی که تب زرد در آن‌ها شایع است، می‌خواهد تا گواهی واکسن خود را همراه داشته باشند و ارائه دهند. این گواهی تا ۱۰ روز پس از انجام واکسیناسیون معتبر است.

فلج اطفال

سازمان بهداشت عربستان اعلام کرده که تمام مسافران از کشورهایی که در آن‌ها فلج اطفال (انواع این بیماری) شایع یا مشکوک است، باید حتما گواهی واکسن فلج اطفال را همراه داشته باشند. مسافرانی که از افغانستان، نیجریه، پاکستان، میانمار، اتیوپی، سومالی، جمهوری سودان جنوبی، سوریه، و یمن می‌آیند، باید این گواهی واکسن را همراه داشته باشند.

واکسن‌هایی که برای سفر به حج و عمره توصیه می‌شود

تمام مسافران و زائران باید مدام توصیه‌های ایمنی را بررسی کنند و اطلاعات خود را به‌روز نگه دارند. اگر از آخرین باری که واکسن فلج اطفال زده‌اید، بیشتر از ۱۰ سال می‌گذرد، باید دز بیشتری را تزریق کنید.

آنفولانزای فصلی

سازمان بهداشت عربستان به زائران توصیه می‌کند، پیش از سفر واکسن آنفولانزای فصلی بزنند.

سرخک و سرخجه

با طغیان مجدد سرخک و سرخجه، برای پیشگیری از شیوع این دو بیماری در زمان حج و عمره، توجه خاصی به آن‌ها می‌شود. حتما از ایمن بودن خود در برابر این دو بیماری مطمئن شوید.

دیگر خطراتی که سلامتی را تهدید می‌کنند

جلوگیری از نیش پشه

پیشگیری از نیش پشه، برای جلوگیری از عفونت‌هایی که در عربستان شایع هستند؛ مانند تب دنگی، لیشمانیاز، چیکونگونیا و تب دره نشستی. ویروس زیکا در عربستان دیده نشده است.

عفونت دستگاه تنفسی و نشانگان تنفسی خاورمیانه یا مرس (MERS-CoV)

عفونت‌های تنفسی به راحتی در مناطق پرجمعیت گسترش می‌یابند. مرس می‌تواند باعث تب، سرفه و تنگی نفس شود. راه‌های دقیق شیوع این بیماری هنوز معلوم نیست، اما ارتباط نزدیک با افراد بیمار و شترها حتما باعث انتقال عفونت می‌شود. سازمان بهداشت عربستان به زائران توصیه می‌کند تا راهنمایی‌ها و قوانین مربوط به عفونت‌های تنفسی را به‌طور کامل رعایت کنند. این قوانین به شرح زیر است:

• دست‌های خود را همیشه، به‌خصوص پس از عطسه و سرفه با آب و صابون یا مواد ضدعفونی‌کننده بشویید؛
• هنگام سرفه و عطسه از دستمال‌های یک‌بار مصرف استفاده کنیدو پس از مصرف آن را دور بی‌اندازید؛
• از تماس دست با چشم‌ها، بینی و دهان خودداری کنید؛
• از تماس مستقیم با افراد مبتلا یا استفاده از وسایل شخصیشان خودداری کنید؛
• از تماس مستقیم با حیوان‌ها، به‌خصوص شتر ها بپرهیزید و دور از محل تجمعشان بایستید؛
• از نوشیدن شیر شتر (مگر اینکه پاستوریزه یا جوشانده شده باشد)، ادرار، و گوشت  نیم‌پخته‌ی این حیوان بپرهیزید؛
• اگر تب، سرماخوردگی، بیماری‌های آنفولانزا یا سرفه بین افراد شایع شد، باید دو کار را انجام دهید: ۱) خیلی زود به سراغ کمک‌های پزشکی بروید، ۲) از حضور در مناطق شلوغ بپرهیزید و درصورت امکان از ماسک استفاده کنید؛
• بهداشت فردی را به طور کامل رعایت کنید.

اسهال

بیماری اسهال در زمان حج بسیار شایع است و تمام مسافران را تهدید می‌کند. این بیماری در کودکان، افراد مسن و افرادی که دارای مشکلات سلامتی و در معرض خطر دهیدراسین هستند، شدیدتر است.

خطرات مربوط به آب‌وهوا

دمای هوا در عربستان، حتی در زمستان به ۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، بنابراین آفتاب‌سوختگی، گرمازدگی، و دهیدراته شدن ازجمله خطرهایی هستند که همیشه مسافران را تهدید می‌کنند. از آنجا که شن‌های بیابان همیشه داغ هستند، کفش یا پاپوش‌های مناسب به پا کنید. ایده‌آل این است که زائران چند روز پیش از مناسک حج به عربستان سفر کنند تا به‌طور کامل به آب و هوای آن خو بگیرند. توصیه‌هایی که حتما باید به زائران گوشزد شود از این قرار است:

• استراحت کنید
• به اندازه کافی آب بنوشید
• هرجا ممکن بود زیر سایه بایستید
• ضدآفتاب بزنید

برای ایجاد سایه از چتر استفاده کنید. برای در امن ماندن از دمای بالای روز، برخی مناسک را عصرهنگام انجام می‌دهند. طبق حکم شرعی عربستان، زائران باید رمی جمرات (یا همان پرتاب سنگ به شیطان) را زمانی بین طلوع تا غروب انجام دهند.

انتقال ویروس از طریق خون، هنگام اصلاح

در پایان حج، مردان مسلمان سرهای خود را می‌تراشند و اگر تیغ‌ها استریل نباشند، می‌توانند عفونت‌هایی چون هپاتیت B، C و ایدز را منتقل کنند. تنها به آرایشگاه‌هایی که دارای مجوز رسمی هستند، مراجعه کنید. از تیغ‌های یک‌بار مصرف یا تیغ‌های شخصی خود استفاده کنید.

تصادف و جراحت

در زیارت حج، ممکن است زائران متحمل تصادف یا جراحت‌ شوند. به همین منظور، دولت عربستان ایمنی مسافران را افزایش داده است.

• تصادف‌های خیابانی یکی از خطرهایی است که زائران را هنگام عبور از خیابان‌های شلوغ و پرترافیک تهدید می‌کند. زخم‌های خفیف پا، بسیار معمول هستند. افراد دیابتی یا افرادی که دچار نقص در گردش خون هستند، باید بیشتر از بقیه مراقب باشند و کفش‌های مناسب و محکم به پا کنند.
• به شدت توصیه می‌شود که زائران پیش از سفر مشمول بیمه های سفر و سلامت باشند.